Mnemonika /mnemotechnika (ang. mnemonics)

Mnemosyne
Dante Gabriel Rossetti

Wyraz ten pochodzi z greckiego słowa mneme, czyli pamięć. Mnemosyne była grecką boginią pamięci. Mnemonika to ‘narzędzie pamięciowe’, zbiór sposobów ułatwiających zapamiętywanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji. Mnemonika to zatem każda technika ułatwiająca zapamiętywanie. Mnemonika wykorzystuje np. kategoryzację elementów (np. słówek do zapamiętania) według podobieństwa znaczeniowego, skojarzenia z innymi elementami np. w żartobliwy sposób, co szalenie ułatwia zapamiętywanie, stosowanie skrótów i analogii.

Podobno twórcą mnemoniki jest Symonides z Keos, który zastosował system mnemoniczny zwany pałacem pamięci. Polegało to mniej więcej na skojarzeniu obrazów z miejscami w jakimś otoczeniu. Pewnego razu Symonides uczestniczył w sporej uczcie. Po jego wyjściu, budynek w którym impreza się odbywała zawalił się, a gruzy przysypały biesiadników. Kojarząc biesiadników z miejscami w których siedzieli na uczcie, Symonides był w stanie rozpoznać ciała zmarłych.

Popularne mnemoniki:

1.     Pałac pamięci (the Memory palace)

Pałac pamięci może wyglądać
na przykład tak...

Przydatna technika, szczególnie kiedy chcemy zapamiętać coś na dłużej (zapisać to w pamięci długoterminowej).

•  wybierz miejsce któro dobrze znasz, może to być twój pokój, salon, dom twoich rodziców, biuro – ważne, żeby to było miejsce, które często odwiedzasz
•  twój pałac składać sie będzie z ‘komnat’, którymi będą np. twój pokój, sypialnia, biuro, kuchnia itp.
• Poruszaj się w pałacu zawsze w tym samym kierunku, np. zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
• Zawsze możesz dodawać nowe ‘komnaty’ i powiększać swój pałac, np. wyobraź sobie, że przez drzwi balkonowe wchodzisz do swojego pokoju z dzieciństwa, albo że przez okienko w suficie dostajesz się do kuchni swojej przyjaciółki.
• Obraz tego, co będziesz chciał zapamiętać będziesz ‘umieszczał’ w swoich ‘komnatach’, wkładał do szaf, biurek czy chował pod łóżkiem.

...albo tak...

Np.:  Chcę zapamiętać jakąś datę, dajmy na to- datę urodzin mojego taty, czyli 17 stycznia. Mi się styczeń zawsze jakoś tak kojarzył z powstaniem styczniowym, nie wiem w zasadzie dlaczego, ale nie walczę jakoś spacjalnie z tym skojarzeniem. Wyobrażam sobie zatem mojego tatę w stroju powstańca trzymającego w dłoniach tort na którym stoją palące się takie dwie duże świeczki w kształcie cyfr 1 i 7. Obrazek ten umieszczam w moim pałacu, powiedzmy w komnacie moja kuchnia, wkładam sobie go do szafki z talerzami. Staram się sobie dobrze tam go umiescić i zapamietać.

Teraz za każdym razem jak naprawdę jestem w swojej kuchni i otwieram drzwi od tej szafki widzę tam ten obrazek i pamiętam datę.

2.     Akronimy (acronyms)

Akronimy to skróty, np. USA – the United States of America

Są one wykorzystywane jako jedna z mnemotechnik, szczególnie ułatwiają bowiem zapamietywanie niedługich list wyrazów lub pojęć.

Najczęściej przytaczany przykład tej mnemotechniki to akronim HOMES, którego każda litera jest pierwszą z każdego z pięciu Wielkich Jezior w USA:

Huron

Ontario

Michigan

Erie

Superior

3.     Pierwsze litery (First-letter mnemonics)

Sama pamiętam przykład tej techniki, który poznałam w podstawówce bodajże. Chodziło o to żeby zapamietać litery po których pisze się “rz”:

Prosiła babka Tadka, daj kawałek gnatka. Wołała: Jeszcze chrzan!

Zarówno akronimy jak i technika pierwszych liter pomagają nadając znaczenie temu co musimy zapamietać. Łatwiej zapamiętać HOMES czy wierszyk o babce i Tadku niż listę słówek czy samych liter. Co więcej, akronimy ‘kompresują’ ilość informacji do zapamiętania, zamiast 5 wyrazów musimy zapamietać jeden.

Jak mogą się te techniki przydać do nauki języków obcych?

Wszystko zależy tylko i wyłącznie od naszej wyobraźni. Jeśli np. mam do zapamiętania 6 słówek:

Pick up

Coach

Defend

Gross

Retrieve

Breadwinner

 

Oczywiście najpierw muszę poznać ich znaczenia i spróbować je zapamiętać, ale jeśli chcę, żeby żadno z nich mi nie umknęło i żeby było mi łatwiej je sobie przypomnieć, to staram sie zastosować technikę pierwsze litery:

Po Co Dajesz Grochówkę Rumuńskiej Babie?

Takie zdanie jest tym lepsze im bardziej komiczne, bo o wiele szybciej je zapamiętamy. Ja swoje zapamietam na pewno ;)

4.     Łączenie (Links system)

Załóżmy, że muszę zapamiętać następujące słowa:

czajnik

mydło

sklep

złośliwy

dziękuję

gaz

grzebień

czerwony

Uruchamiam wyobraźnię i układam np. taką historyjkę:

Nalewam wodę z czajnika do filiżanki z kawą. Filiżanka przewraca się i oblewam ręce kawą. Biegnę do łazienki w celu umycia rąk i okazuje się- O zgrozo! Że nie mam już mydła! Lecę do sklepu i proszę ekspedientkę o mydło, a ona jest taka złośliwa, że mówi mi że mi go nie sprzeda! Pięknie jej dziękuję, wsiadam do auta, wciskam gaz do dechy i jadę po to mydło. W drodze szukam grzebienia gdzieś w torbie, bo przecież musi gdzieś tam być, a ja wyglądam jak psu z gardła wyjęta. Na dodatek nie mogę się pośpieszyć, ponieważ cały czas mam czerwone światła…

I można by tak dalej i dalej…

Zasada jest taka, że musimy sobie to dobrze wyobrazić, a im historyjka głupsza i bez sensu tym lepiej pozostanie w naszej pamięci.

Zasady Mnemoniki:

• Znaczenie – mnemonika pomaga nadać znaczenie poprzez bazowanie na rymach, wzorach i skojarzeniach.
• Organizacja – mnemonika pomaga zorganizować i poukładać informacje w sposób logiczny i ułatwiający przywoływanie zapamiętanych rzeczy.
• Skojarzenia – jest to podstawowa zasada mnemoniki.  Wykorzystywana praktycznie we wszystkich technikach pamięciowych, najbardziej w Łączeniu. Dzięki skojarzeniom (im bardziej śmiesznym lub głupim) zapamiętujemy szybciej i na dłużej.
• Wizualizacja- szalenie istotna, jako że skojarzenia opierają sie najczęściej na żywych obrazach które tworzymy w wyobraźni. Nie raz już udowodniono, że najszybciej zapamiętujemy obrazy.

Powinniśmy pamiętać o trzech zasadach, kiedy wizualizujemy, tzn. tworzymy obrazy w naszej wyobraźni:

•             Interakcja – jeśli chcesz zapamiętać więcej niż jedną rzecz, powinne one być w jakiś sposób powiązane:

           Chcę zapamiętać wyrażenie head over heels in love, więc wyobrażam sobie kobietę z         założonymi stopami (z odwróconymi do gory nienaturalnie piętami) na ramionach, tuż pod    głową w towarzystwie ukochanego, a na około nich latające serduszka i amorki.

•          Żywotność - Pamiętajcie, że ruch, czy też animacja jest bardzo ważny, gdyż zdecydowanie pomaga w zapamiętywaniu i czyni obraz żywym. Dlatego więc w moim obrazku head over heels, amorki I serduszka latają na około.

•             Dziwaczność – wszystkie książki poświęcone mnemonice zalecają, żeby obrazy, połączenia czy skojarzenia przez nas tworzone były tak dziwaczne i ‘odrealnione’ jak to tylko możliwe. Jeśli mam zapamiętać np. broom (szczotka/zmiotka/miotła) i mosquito (komar) to nie wyobrażam sobie kogoś wymiatającego z domu miotłą komary, ale coś bardziej dziwacznego, np. małego komara trzymającego ogromną miotłę i zamiatającego podłogę ;)

Uwaga!  

Mnemonika zmusza nas do intelektualnego wytężenia się i skoncentrowania się na rzeczach do zapamiętania. Musimy sporo się wysilić, żeby dostosować materiał, który chcemy zapamiętać do technik pamięciowych opisanych wyżej, stworzyć w wyobraźni pewne obrazy lub skojarzenia. Dzięki temu już na starcie poświęcamy duzo więcej uwagi materiałowi do zapamiętania niż gdybyśmy sie mieli po prostu uczyc go na pamięć.

 

Ciekawostki:

Jak zapamiętywać twarze i imiona?

System jest bardzo prosty i jako nauczyciel codziennie borykający się z ogromną ilościa ‘twarzy do nazwania’ moge go swobodnie polecić 

1.     upewnij się, że usłyszałes imię dobrze, jeśli nie to się upewnij.

2.     W miarę możliwości szybko skojarz z czyms imię (wbrew pozorom to jest bardzo proste- możesz skojarzyć z osoba już ci znaną, członkiem rodziny, świętym, znanym aktorem, no może być cokolwiek).

3.     Popatrz na daną osobe i szybko znajdź w niej coś wyjątkowego, mocny makijaż, duże kolczyki, broda, wąsy, okulary, łysina, pieprzyk, piegi…. No lista jest długa, ale powinien to byc znak rozpoznawczy, jeśli nie szczególny.

4.     Skojarz imię ze znakiem rozpoznawczym.

5.     Utrwal skojarzenie, spoglądając na daną osobę jeszcze tyle ile się da.

6.     Staraj sie zwracać po imieniu do nowo poznanej osoby tak często jak się da.

Są trzy rodzaje pamięci:

1.     Sensoryczna – jest to pamięć ultrakrótka ( do 0,5 sekundy), zlokalizowana jest w każdym zmyśle.

Objawami pamięci sensorycznej jest to, że gdy ktoś macha kijem rozżarzonym na końcu, to nie widzimy przesuwającego się punktu, ale kreskę (pamięć ikoniczna). Podobnie po dotknięciu czujemy przez pewien czas dotyk, mimo że nie jesteśmy już w kontakcie z przedmiotem, który nas dotknął. 

Informacje z pamięci ultrakrótkiej przedostają się następnie do pamięci krótkotrwałej.

2.     Krótkotrwała– przechowuje niewielkie ilości informacji przez krótki czas. Wykorzystywana jest do czasowego zapamiętywania danych zmysłowych lub informacji pobranej z pamięci długotrwałej, czy rezultatów procesów przetwarzania danych w mózgu (np. wyników obliczeń, czywniosków rozumowań).

3.     Długotrwała– trwały magazyn śladów pamięciowych o teoretycznie nieograniczonej pojemności i czasie przechowywania.

W telegraficznym skrócie:

• Trudno jest nam zapamiętać listy słów po prostu dlatego, że nie są one w żaden sposób ze sobą powiązane.
• Informacje ze świata zewnętrznego docierają do nas za pomocą zmysłów i bardzo ważne jest wykorzystanie ich w procesie nauki/zapamiętywania.
• Szalenie ważną rolę gra wyobraźnia. Należy ją wykorzystywać w nauce cały czas.
• Dużo lepiej zapamiętujemy obrazy. Na pewno nie raz zauważyliście, że treść artykułów prasowych zapamiętujecie lepiej jeśli były one opatrzone w ładną szatę graficzną i ciekawe, intrygujące zdjęcia lub rysunki. Każdo dziecko wie, że książkę z obrazkami czyta się ‘lepiej’, założę się też, że nie raz utkwiła Wam w pamięci jakaś nie koniecznie inteligentna reklama czy bilbord i możecie już nie pamiętać produktu, który one reklamowały ale na pewno pamiętacie obrazek, zdjęcie czy historię ze spotu reklamowego.
• Warto nauczyć się i zacząć stosować regularnie niektóre z technik pamięciowych, dzięki którym można o wiele łatwiej zapamiętać słówka.

Tak naprawdę pamięć jak wszystko trzeba regularnie ćwiczyć. Jest na to wiele „domowych“ sposobów.Chociażby zwykłe gry karciane, w których musimy zapamiętać karty albo czytanie tekstu aby potem starać się sobie go odtworzyć z pamięci (jest to bardzo dobre ćwiczenie dla wszystkich uczących się języków obcych!!! Ćwiczycie nie tylko pamięć, ale i słówka z tekstu, nie wspominając że jeśli mówicie na głos to ćwiczycie jeszcze mówienie) Nieocenione są też zwykłe puzzle(pod warunkiem, że patrzymy na obraz tylko raz, a potem staramy się go już nie używać) czy gra memory. Super jest też rozwiązywanie krzyżówek i wszelkich łamigłówek.


And something to watch on mnemonics: